Anonim ortaklık tüzel kişilik olması nedeniyle hak ve borçlara ehil olabilmekiçin, organlara ihtiyaç duymaktadır. Anonim ortaklıkta bu ihtiyacı karşılayan organ, kural olarak, yönetim kuruludur (TK m. 365). Anonim ortaklığın yönetim kurulu tarafından temsil edilmesi kuralına; kayyım, konkordato komiseri, tasfiye memuru, iflas masası ile delegasyon halinde murahhas üye veya müdürler şeklinde kanuni istisnalar getirilmiştir. Mülga Kanun döneminde anonim ortaklıkların hak ehliyetini ve dolayısıyla temsil yetkisini işletme konusu ile sınırlandıran ultra vires ilkesi, kanun koyucunun AB Yönergelerine uyum hedefi doğrultusunda terk edilmiştir. Ancak ortaklığın esas sözleşmesinde yazılı bulunan işletme konusu, mevcut düzende temsile yetkili olanların temsil yetkisine -kanunda işaret edilen belli şartların sağlanması halinde- bir sınırlandırma teşkil etmeye devam etmektedir. Şöyle ki; temsile yetkili olanların işletme konusu dışında yaptığı işlemler ilke olarak ortaklığı bağlar; ancak üçüncü kişinin konu dışı işlemi bildiği veya bilebilecek durumda olduğu, esas sözleşmenin ilanı dışında bir yolla ispat edilirse, o takdirde ortaklık işlemle bağlı olmadığını ileri sürebilecektir. Yönetim kurulunun ortaklığı temsil yetkisinin kapsamı gerek işlem gerekse konu bakımından kural olarak sınırsızdır. Bununla birlikte; özellikle kanun koyucu tarafından genel kurulun yetkisine bırakılmış işlemler ve ortaklık ile organsal temsilci arasında menfaat çatışması doğuran işlemler, belli şartlar dahilinde, yönetim kurulunun temsil yetkisinin kanuni kapsamı dışında kalmaktadır. Dolayısıyla yönetim kurulu bahse konu işlemler bakımında ortaklığı temsile yetkili değildir. Yönetim kurulunun ortaklığı temsil yetkisi bakımından sınırlandırılamazlık ilkesi geçerlidir. Bu ilkeye; ilk olarak kanunen tescil ve ilanına cevaz verilen (birlikte temsil ile merkez-şube işlerine özgülenme), ikinci olarak ise iyiniyetli olmayan üçüncü kişinin varlığı halinde ona karşı ileri sürülebilen iç ilişkide talimat niteliğinde olan sınırlandırmalar istisna teşkil etmektedir. Anonim ortaklık adına yapılan işlemin yetkisiz temsilci marifetiyle gerçekleşmesi halinde ise, TK hükümlerinde özel bir düzenleme bulunmadığından borçlar hukukunun genel hükümleri kapsamındaki yetkisiz temsile ilişkin düzenlemeler niteliğine uygun düştüğü ölçüde kıyasen uygulama alanı bulacaktır. Bu düzenlemelerin hangi çerçevede kıyasen uygulanacağı bu eserde etraflıca ele alınmaktadır.(ARKA KAPAKTAN)

 

İÇİNDEKİLER

 

Giriş
I. Sunuş
II. Konunun Sınırlandırılması
III. İnceleme Planı
IV. Kavramlar ve Terminoloji Sorunu

 

Birinci Bölüm
Anonim Ortaklık Tüzel Kişiliğinde Temsil, Karşılaştırmalı Hukuk ile Anonim Ortaklığın Temsilinde Yöntemler
I. Anonim Ortaklık Tüzel Kişiliğinde Temsil
A. Anonim Ortaklık Tüzel Kişiliği ve Ehliyeti
B. Tüzel Kişilik Teorileri
II. Karşılaştırmalı Hukuk
A. Alman Hukuku
B. İsviçre Hukuku
C. İngiliz Hukuku
D. Avrupa Birliği Hukuku
III. Anonim Ortaklıkta Temsil Yöntemleri
A. Anonim Ortaklığın Türk Borçlar Hukuku Uyarınca "Yetkili Temsilci" Marifetiyle Temsili (bürgerliche Stellvertretung)
B. Anonim Ortaklığın Tacir Yardımcıları Tarafından (Ticari) Temsili (handelsrechtliche/kaufmännische Vertretung)
C. Anonim Ortaklığın Organsal Temsili (organschaftliche Vertretung)

 

İkinci Bölüm
Anonim Ortaklığın Temsil Organı Olarak Yönetim Kurulu ile Tescil ve İlanı
I. Anonim Ortaklığın Temsil Organı Olarak Yönetim Kurulu
A. Kanuni Düzenleme
B. Temsil Organının Yetkileri
C. Kanuni İstisnalar
II. Temsile Yetkili Kişilerin Tescil ve İlanı
A. Tescil ve İlan Yükümlülüğü
B. Tescil ve İlanın Etkisi

 

Üçüncü Bölüm
Yönetim Kurulunun Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması
I. Yönetim Kurulunun Temsil Yetkisinin Kapsamı
A. Genel Olarak
B. İşlem Bakımından Kapsam
C. Konu Bakımından Kapsam
II. Yönetim Kurulunun Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması
A. Genel Olarak
B. Temel Prensip: Sınırlandırılamazlık
C. İstisnalar

 

Dördüncü Bölüm
Yönetim Kurulunun (Organsal) Temsil Yetkisinin Kullanılması ve Devredilmesi
I. Yönetim Kurulunun Temsil Yetkisinin Kullanılması
A. Kanuni Temsil Usulleri
B. Çift İmza Prensibinin İstisnaları
C. Çift İmzanın Kullanım Şekli
II. Yönetim Kurulunun Temsil Yetkisinin Devredilmesi
A. Genel Olarak
B. Temsil Yetkisini Devir (Delegasyon) Yetkisinin Devredilemez ve Vazgeçilemez Niteliği
C. Temsil Yetkisinin Devrinde Süjeler
D. Temsil Yetkisinin Devredilmesinde Koşullar ve Sorunlar
E. Temsil Yetkisinin Devredilmesinde Yöntemler

 

Beşinci Bölüm
Anonim Ortaklığın Yetkisiz Temsili
I. Genel Olarak
II. Yetkisiz Temsil Halleri
A. Temsil Yetkisinin Yokluğu
B. Temsil Yetkisinin Sınırlarının Aşılması
III. Yetkisiz Temsilin İstisnaları
A. Pozitif Düzenlemelerdeki İstisnalar
B. Hukuki Görünüş İlkesine Dayanan İstisnalar
IV. Yetkisiz Temsilin Sonuçları
A. Temsil Olunan Anonim Ortaklık Açısından
B. Üçüncü Kişinin Hukuki Durumu
C. Yetkisiz Temsilcinin Hukuki Durumu
D. Kambiyo Taahhüdü Özelinde Yetkisiz Temsil
Sonuç

 

Kaynakça